Tarata
Tarata jach’a phunchhawinaka
I. Tarata Calendario Jach’a Jach’a phunchhawinaka
Tarata markan ajayupax wali suyt’at jach’a phunchhawinakampiw uñacht’ayasi, ukanx iyawsäwimp kusisiñampiw mayacht’asipxi.
Carnaval Tarata: Uka jach’a phunchhawix juk’amp jaya pachanakawa
Carnaval Tarata ukax jach’a phunchhawïtapat uñt’atawa juk’ampi jaya pachanaka marat mararuw uñt’ayasi. Kunjama Aka jach'a jach'a phunchhawixa taqi markachirinakaru ukhamaraki uñt'irinakaru tantacht'i, jupanakaxa "Ño Carnavalón" mantata pachatpachawa wali ch'amampiwa usuntapxi.
Domingo, lunes ukat martes ukanakax umampi, polvos ukat cremas ukanakamp general anatt’añatakiwa. Thuqhurinakax pandilla de... pintatänwa khitinakatix Tarata markan callinakapan thuqt’apxi, kunayman saminakan streamers ukanakamp ch’uqt’ata.
Devoción ukat Cosecha: San Benedicto ukat Cruzanakan fiestapa
Jupa San Benedicto sat chachan fiestapa Ukajj wali taqe chuyma yupaychañ costumbrewa, bandera aptʼasirinakaw uñjapjje. Jupanakax jiskt'asipxiwa, mayisiñanak taypinwa, Patronax bendicionanak jiwasanakar jalluntaypan, ukhamat jikxatañasataki suma achunaka, ukax fiestanakatakiw wakicht’ata.
Ukhama, Tarata siwaraxa chicha wakichañatakixa wali ch’amawa ukatsti uka guisos ukaxa wakichata. Ukhampacha, jupa Cruzanakan jach’a phunchhäwipa Uka provincianx yaqha wakiskir jach’a phunchhäwiw utji.
II. Trajes ukat Isinaka: Identidad en Lana ukat Color
Tarata markan nayra isipax mä jakañ uñacht’awiwa aymara herencia ukat naturaleza ukamp chikt’ata.
Warminakan Isinakapa: Pollera ukat Anaco
Tarata markana warminakaxa aka apnaqawimpiwa uñt’ayasipxi doble falda ukampi kunayman saminakani, panpachaniw pachpa jach’a (jilapachax ch’uxña ukat fucsia). Mä yaqhachata, ., Pata faldapax mä juk’a alayaruw doblasi ukatx mä tapa de pie ukax cadera ukarux katxaruwayi, ukax mä chuymar uñtat churaraki.
Juk'ampi, ukatsti uka isix Anaco markanxa o urco (mä ch’iyara jan manqhankir bolsa) ukax janchi patxaruw uchasi, amparanakaparuw chint’ata. Anaco manqhanxa pä faldanakaw utji, maynix ch’uxña, maynix rosa, ukax... uñacht’ayaña ch’uxña quqanaka ukhamaraki jaqinakan kusisiñapa.
Tarata Jaqina Isinakapa
Chachanakax jach’a ch’iyar pantalonampi, wali ch’ullqhi ch’iyar pantalonampi, lanat lurat camisampi ukat cinturanakaparux q’ara cinturonampi uchasipxi. Jan wali pachatakixa, ., Jupanakax isimp isthapt’ataw lana chales ukat ponchos, ukat sombreros ukanakamp phuqt’ayasipxi. Ukhamarus, ., Arumanakax lana ponchos ukat vicuña pañuelos ukanakaw kunkaparux uchasipxirïna.
III. Thuqt’awinaka ukat Musica: Tarata Ajayu
Thuqt’awi, musica ukax jach’a phunchhawinakan chuymapankiwa, nayra achachilanakan ukhamarak burlesco saphinakapampi.
Llameritos de Chucatamani: Conquistador ukan Sátirapa
Aka nayra achachila thuqt’awixa, Tacna suyu andina uksat juti, satiriza ukatsti español atipt’iriru. Thuqhurix yatiqasi invasor ukax ch'uxña jan ukax ch'uxña nayranakan mä mascara ukamp isthapt'ata, lakap sist'asis ukat sombrero estilo europeo "Bonaparte" ukamp isthapt'ata. Mä chivot sipansa, ., Jupanakax challwa uñtat (trucha) ch’uqi apt’asipxi.
Yaqha wakiskir thuqt’awinakax akanakawa Grupo de Carnaval ukan thuqt’awipa ukatxa uka Pera Cosecha Thuqt’awi.
Tarata markan Musicapa
Jupa panpipa ukax instrumento satawa indispensable ukhamawa provincian jach’a phunchhawinakapanwa. Mä peculiaridad ukhama, ., Aka panpipes ukanakax lata ukan lurat saräwip manti. Artesano Irenio Alave Coropuna, Ticaco markankiri, jupaw uka musica instrumentunak lurañ yati.