Tarata
Tarata Prehispano ukat juk’ampinaka
Nayra Saphinaka: Tarata, Cuna de Conocimientos del Mundo Andino
I. Tarata Nativo jaqinakan Legadopa
Tarata markan sarnaqäwipax nayratpachaw Imperio Inca ukat nayra pachatpacha. Janïr hispano pachanx Taratax ukham uñt’atawa Incchenchura.
-
Uka asentamiento ukax mä área estratégica ukan jikxatasïna, kunayman zonas ecológicas ukat culturas ukanakamp chikt’ata..
-
Jilïr irpirinakax jan ukax kurakasgos ukham uñt’atawa Jupanakax nayratpach uka chiqan mä originario ukanipxatayna. janïr hispano ukham uñt’atäkipana, estado ukatxa comunidad ukanakampi chika taypinkirinakjama irnaqasa.
II. Uka Eje Articulador: Qhapaq Ñan
Tarata markanx juk’amp monumental ukhamarak jakañ herencia prehispano ukax participación ukawa Qhapaq Ñan (Jach’a Thakhi jan ukax Noble Thakhi) .. Aka thakhi llikax Tahuantinsuyo ukan "ch'iqa ch'iqa" ukhamänwa, Colombia markat Argentina markakamaw territorionakar mayacht'äna.
-
Tarata markanxa, Aka t’aqax Senderos Inca ukax qalat lurat thakhiwa, ukax andino jaqinakan ajay tuqin ukhamarak territorial tuqin mayacht’asiwipan chimpupjamaw qhiparaski..
-
Uka Thakhixa apnaqatarakiwa yatiyirinaka (mensajeros), ejercitonaka, aljirinaka ukat peregrinos ukanaka.
-
Thakhi thakinjja, utjarakïnwa pre-hispano tambor ukanaka (centros de descanso) ukanakax Ticaco ukham uñt’atawa, ukax logística del imperio ukatakix wali wakiskiriwa.
III. Tecnología ukat Nayra achachilanakan Sapa uru jakawipa
Nayra hispano culturanakan pasatapax Tarata markan sapa uru lurawinakaparuw mä jach’a chimpu jaytawayi, ukax jichhakamaw utji:
-
Yapuchawi: Uka lurawix apnaqawiparjamaw lurasïna plataformanaka (yapuchañ terrazas) .. Uka wakiskir herramientajj akhamänwa Inca arado chaquitaclla.
-
Arqueología tuqit yatxataña: Uka utjatapaxa Qala Qala Quqanaka (prehispano imt’añ p’iyanaka) Inca Senderos jak’an.
-
Arte Rock ukax akhamawa: Uka chiqanx utanakaw utji Petroglifos ukanaka (Estique ukar uñtasita), ukax nayra pachan qalat lurat grabado ukanakawa, ukax nayra jaqinakan uraqpachar uñjañ uñacht’ayi.
-
Qulla: Jupa nayra yatiñani jaqinaka Jupanakax andino qulla quqanak wali apnaqapxi , nayra achachilanakan yatiñapa, uka pachatpacha.